روش های آشنا کردن فرزندان با حق الناس
۱- فرزندان را متناسب با موقعیت سنی و ادراکی آنها باید با مفهوم حق الناس آشنا کنیم. اسماعیل بن خالد می گوید: از امام صادق (ع) شنیدم که فرمود: پدرم ما را جمع می کرد و می فرمود:
یا بَنِی إِیاکمْ وَ التَّعَرُّضَ لِلْحُقُوق[۱]
ای فرزندانم، از تعرض به حقوق دیگران خودداری نمایید.
۲- بی اجازه فرزندان دست به وسایل آنها نزنیم تا حس احترام به مالکیت دیگران در آنها تقویت شود.
۳- چنانچه فرزندانمان بی اجازه دیگران از اموالشان استفاده نمودند در اولین فرصت جبران نماییم تا آنان بدانند کارشان صحیح نبوده است.
۴- در اولین موردی که فرزند حق الناس را مراعات نمود او را تشویق و بر صداقت و درستی او تأکید نماییم.
کودک و ضمان
مسأله: اطفالی که در سن پیش از بلوغ مال مردم را تلف کنند، والدین آنها ضامن هستند و اگر تا پس از بلوغ ادا نشده باشد خود آنان ضامن هستند.[۲]
پرسش: در دوران کودکی با بسیاری از کودکان و هم بازی ها دعوا و شوخی می کردم که گاهی منجر به شکستن بینی، سر یا در رفتن انگشت دست آنان گردیده است، آیااکنون نسبت به آن افراد ضامن هستم؟ و در صورتی که آنان را نمی شناسم چه وظیفه ای دارم؟
پاسخ: بله ضامن هستید و تا امکان دارد، باید آنها را پیدا کنید و اگر امکان دسترسی نبود، به مقدار دیه آنها با اجازه حاکم شرع ردّ مظالم بدهید.[۳]
مسأله: کودک ممیز اگر آسیبی به اموال کسی واردکند ضامن است.
پی نوشت ها
[۱] . وسائل الشيعه، ج ۱۱، ص ۵۴۵.
[۲] . استفتائات بهجت، ج ۴، ص ۲۳۲، س ۵۶۸۶.
[۳] . همان، س ۵۸۴۸.