نقش عدالت در تحقّق ارزش ها

امام علی علیه السلام بـرای تـحـقـّق نـظـم اجـتـماعی و نظم سیاسی در تمام ابعاد ارزشی آن به عدالت رفتاری اشاره می کند و ارزشهای اخلاقی را نسبت به مدیریت عالی جامعه اسلامی خطاب به محمّد بن ابی بکر اینگونه بیان می دارد:

فـَاخـفـِض لَهـُم جـَنـَاحـَک، وَاءَلِن لَهـُم جَانِبَک، وَابسُط لَهُم وَجهَک، وَآسِ بَینَهُم فِی اللَّحظَةِ وَالنَّظرَةِ، حَتَّی لاَ یطمَعَ العُظَمَاءُ فِی حَیفِک لَهُم، وَلاَ ییاءَسَ الضُّعَفَاءُ مِن عَدلِک عَلَیهِم، فـَإِنَّ اللّهَ تـَعـَالَی یـُسـَائِلُکـُم مـَعـشـَرَ عـِبـَادِهِ عـَنِ الصَّغـِیـرَةِ مـِن اءَعـمـَالِکـُم وَال کبِیرَةِ، وَالظَّاهِرَةِ وَالمَستُورَةِ، فَإِن یعَذِّب فَاءَنتُم اءَظ لَمُ، وَإِن یعفُ فَهُوَ اءَکرَمُ.

با مردم فروتن باش، نرمخو و مهربان باش، گشاده رو و خندان باش، در نگاههایت، و در نـیـم نـگـاه و خیره شدن به مردم به تساوی رفتار کن، تا بزرگان در ستمکاری تو طـمـع نـکـنـنـد، و نـاتـوانها در عدالت تو ماءیوس نگردند، زیرا خداوند از شما بندگان درباره اعمال کوچک و بزرگ، آشکار و پنهان پرسش می کند، اگر کیفر دهد شما استحقاق بیش از آن را دارید، و اگر ببخشد از بزرگواری اوست. [۱]

تـذکـّرات و رهـنـمـودهـای امـام عـلی عـلیـه السـّلام بدان جهت مطرح می شود که هر کسی در جـایـگـاه ارزشـی خـود قرار گیرد، تبیین شود، و ضد ارزشها در جامعه اسلامی رواج پیدا نـکـنـد، و ارزشـهـای اخـلاقـی هـمـواره راهـبـر انـسـانـهـا و جـهـت دهـنـده دل ها و مغزها باشد.

پی نوشت

[۱]  الجمل ص ۲۰۱: شیخ مفید (متوفای ۴۱۳ هجری )