سیدابراهیم رئیسی در سال ۱۳۳۹ هجری شمسی در خانواده‌ای روحانی در محله نوغان مشهد مقدس دیده به جهان گشود. پدرش از روحانیون مشهد و جدّ مادری‌اش هم روحانی بود. وی در پنج سالگی پدر خود را از دست داد.
به گزارش مرکز مطالعات حقوق اسلامی، سیدابراهیم رئیسی در سن ۱۵ سالگی وارد حوزه علمیه قم شد. در زمان ورود او به قم، مدارس فیضیه و دارالشفاء با اجبار طاغوت فعالیت نداشتند و از این‌رو وارد مدرسه آیت‌الله بروجردی شد.
اغتنام او از فضای علمی قم، تنها به فراگیری فقه و اصول محدود نماند و او در کنار دروس فقهی، شرح منظومه و فلسفه را نزد آیت‌الله احمد بهشتی و دوره شناخت را محضر آیت‌الله شهید مرتضی مطهری تلمذ کرد و درس نهج البلاغه را نزد آیت‌الله نوری همدانی گذراند.
او بنا بر علاقه خود، در دوره‌های تفسیر قرآن هم شرکت کرد و به این منظور در جلسات تدریس آیت‌الله مشکینی حاضر بود و از آیت‌الله خزعلی استفاده برد.
زمان حضور سیدابراهیم رئیسی در قم مصادف بود با سال‌های پایانی حاکمیت طاغوت بر کشور.
ورود حجت‌الاسلام والمسلمین رئیسی به عرصه مدیریت قضایی از سال ۱۳۵۹ و با حضور در جایگاه دادیاری شهرستان کرج آغاز شد. اما هنوز چند ماهی از این دوره نگذشته بود، که با حکم دادستان کل انقلاب، شهید آیت‌الله قدوسی، دادستان کرج شد. موفقیت ایشان در ساماندهی وضعیت پیچیده این شهر موجب شد تا در سال ۱۳۶۱، همزمان با دادستانی کرج، مسئولیت دادستانی شهر همدان نیز به وی محول شود. به این ترتیب وی ناگزیر بود تا برای رسیدگی به امور هر ۲ حوزه، ایام هفته خود را به دو بخش، تقسیم و پیوسته میان این دو شهر تردد کند.
حضور همزمان وی در این دو مسئولیت، سه تا چهار ماه ادامه داشت، تا آنکه به عنوان دادستان استان همدان معرفی شد و از ۱۳۶۱ تا ۱۳۶۳، به مدت ۳ سال در این سمت خدمت کرد.
سال ۱۳۶۴، سال آغاز مدیریت قضایی وی در پایتخت بود و به این ترتیب عهده دار سمت جانشینی دادستان انقلاب تهران شد.
با گذشت ۳ سال از این تاریخ و در سال ۱۳۶۷، مورد توجه ویژه حضرت امام خمینی (ره) قرار گرفت و احکام ویژه (۱ و ۲ و ۳) و مستقیمی برای رسیدگی به مشکلات قضایی در برخی استان‌ها از جمله لرستان، کرمانشاه و سمنان را مستقل از ساختار قوه قضائیه، از بنیانگذار انقلاب اسلامی دریافت کرد. بعد از آن هم حضرت امام خمینی (ره) چندین پرونده مهم را برای تصمیم قضایی به ایشان و جناب آقای نیری محول فرمودند.
بعد از رحلت حضرت امام (ره) و آغاز زعامت حضرت آیت الله خامنه‌ای، حجت‌الاسلام والمسلمین رئیسی با حکم آیت الله یزدی رئیس وقت قوه قضائیه، به سمت دادستان تهران منصوب شد و از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۳ به مدت پنج سال این مسئولیت را برعهده داشت.
پس از آن و از سال ۱۳۷۳ به ریاست سازمان بازرسی کل کشور منصوب شد و این سمت را تا سال ۱۳۸۳ عهده دار بود.
حجت الاسلام و المسلمین رئیسی از سال ۱۳۸۳ تا سال ۱۳۹۳، به مدت ۱۰ سال معاون اول قوه قضائیه بود.
رئیسی همچنین از سال ۱۳۹۱ تاکنون با حکم مقام معظم رهبری به عنوان دادستان کل ویژه روحانیت نیز منصوب شد.
در نیمه دوم سال ۱۳۷۶ پیشنهاد اعضاء مؤثر جامعه روحانیت مبارز از جمله آیت‌الله مهدوی کنی و آیت الله یزدی برای حضور و عضویت در شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز را پذیرفت و با رأی اعضا در یکی از جلسات جامعه، رسماً به عضویت شورای مرکزی جامعه روحانیت در آمد.
رئیسی در سال ۱۳۸۵ نماینده استان خراسان جنوبی در چهارمین دوره مجلس خبرگان رهبری شد.
ابراهیم رئیسی ۵۸ ساله و مشهدی است و پدر همسرش از روحانیون معروف است. او داماد آیت الله علم الهدی، امام جمعه مشهد است و برعکس پدر همسرش کمتر اهل سخنرانی در مجامع عمومی است. او در رقابت‌های خبرگان با پدرهمسرش رقابت نکرده و از حوزه خراسان جنوبی به مجلس بزرگان راه یافته است.
رئیسی تحصیلات مقدماتی را در حوزه علمیه مشهد شروع کرد و پس از چند سال در ۱۵ سالگی راهی حوزه علمیه قم شد و سطوح عالی را در محضر آیات مشکینی، نوری همدانی، فاضل لنکرانی، خزعلی، فاضل هرندی، ستوده و مروی خراسانی پشت سر گذاشت.
او همچنین از دروس خارج فقه و اصول نزد مقام معظم رهبری، آیات آقا مجتبی تهرانی و مرعشی و شاهرودی بهره برده است. او از سوی اساتیدش حکم‌هایی هم دارد. از شاهرودی، معاون اولی قوه قضائیه را گرفته که تا یک سال پیش در دوره آیت‌الله آملی لاریجانی نیز داشت. او همچنین با حکمی از طرف مقام معظم رهبری از سال ۹۱ دادستان ویژه روحانیت شده است.
پس از انتخابات سال ۸۸ در پی گفته مهدی کروبی مبنی بر آزار معترضان بازداشت‌شده در کهریزک، رئیسی به عنوان یکی از اعضای هیئت سه‌نفره ویژه بررسی این موضوع از سوی رئیس وقت قوه قضاییه انتخاب شد.
هیئت ویژه البته با رد اتهامات کروبی، پیشنهاد داد که «با افرادی که با نشر اکاذیب و ایراد تهمت و افتراء» موجب «تشویش اذهان عمومی» و باعث هتک «حیثیت و اعتبار نظام» شده‌اند، «برخورد قاطع» صورت گیرد. رئیسی درآن سال‌ها همچنین از محاکمه «سران فتنه» خبر داده بود.
حجت‌الاسلام رئیسی در روز دوشنبه ۱۷ اسفند ماه سال ۱۳۹۴ با حکم رهبر انقلاب اسلامی، تولیت آستان قدس رضوی شد.
رئیسی برای دوازدهمین انتخابات ریاست جمهوری در تاریخ ۳۱ فروردین ۱۳۹۶ از سوی شورای نگهبان جهت ورود به انتخابات ریاست جمهوری تأیید صلاحیت شد. وی یکی از نامزدان مورد حمایت جمنا است و همچنین جامعتین و جبههٔ پایداری نیز در انتخابات از او حمایت کرده‌اند. وی ابتدا سید صولت مرتضوی شهردار مشهد، سپس مسعود میرکاظمی وزیر نفت دولت محمود احمدی‌نژاد، سپس علیرضا زاکانی نماینده سابق مجلس و نهایتاً علی نیکزاد را به ریاست ستاد انتخاباتی خود منصوب کرد
در انتخابات یازدهمین دوره ریاست جمهوری که در تاریخ ۲۹ اردیبهشت ۹۶ برگزار شد، سید ابراهیم رئیسی با کسب ۱۵٬۷۸۶٬۴۴۹ رأی و ۳۸٫۳۰٪ آرا نفر دوم شد و حسن روحانی با کسب ۲۳٬۵۴۹٬۶۱۶ رأی و ۵۷٫۱۳٪ آرا پیروز انتخابات شد. این بالاترین رأی برای رقیب رئیس‌جمهور مستقر در تاریخ انتخابات ریاست‌جمهوری محسوب می‌شود.
حضور حجت‌الاسلام رئیسی در قوه قضائیه در اواسط اسفند، ۱۷ اسفند ماه آقای رئیسی جایگزین آیت‌الله آملی‌لاریجانی رئیس قوه قضائیه می‌شود.